1. novembra 2023. godine obeleženo je 105 godina od oslobođenja Beograda u 1. Svetskom ratu, ceremonijom polaganja venaca i odavanja počasti kod Srpske kosturnice branilaca Beograda (1914-1918) na Novom groblju u Beogradu. Vence su položili Ministar za rad zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Nikola Selaković, Predsednik Privremenog organa Grada Beograda Aleksandar Šapić i član ovog tela Nikola Nikodijević, predstavnici vojske Srbije i udruženja za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije.
Ovaj datum se obeležava u znak sećanja na Prvu armiju srpske vojske i njenog komandanta Vojvodu Petra Bojovića. Trupe pod komandom Vojvode Petra Bojovića uspele su da 1918. godine, za svega mesec i po dana od proboja Solunskog fronta, oslobode celu tadašnju Srbiju i 1. novembra umarširaju u njenu prestonicu. Prilikom odbrane Beograda utoku Prvog svetskog rata stradalo je oko 5.000 vojnika, podoficira i oficira, a njihvi grobovi i vojnička groblja su se nalazili širom Beograda i okoline. Kosturnice širom Srbije su podizane dobrovoljnim prilozima građana, kako je bilo predviđeno Uredbom o uređenju i održavanju vojničkih grobalja donetom 1919. godine. Planirano je da se posmrtni ostaci stradalih ratnika u odbrani Beograda prenesu u veliku kosturnicu, koja bi se podigla na Novom groblju u Beogradu. Za podizanje kosturnice Beogradska opština je ustupila zemljište i obavezala se da će sa Novog groblja, gde je bilo najviše vojničkih grobova, obaviti prenos posmrtnih ostataka u zajedničku grobnicu – kosturnicu.
Temelji kosturnice branilaca Beograda ozidani su 1927. godine, dok je sama kosturnica je završena u oktobru 1928. godine. Patrijarh Dimitrije je svečano osveštao kosturnicu na Dan Primirja, 11. novembra 1928. godine. Spomen -kosturnica je podignuta na mestu gde se pri odbrani Beograda nalazila prva linija artiljerije, koja je svojim dejstvom sprečavala prodor neprijateljskih trupa. U vreme kada je podignut, spomenik nad kosturnicom, težine 2.780 kg, izliven od legure bronze, bakra, kalaja i cinka, po dimenzijama je bio najveći u Kraljevini.
Spomenik je rađen po nacrtima ruskog arhitekte Romana Verhovskog. Skulpturu orla na spomeniku izradio je Roman Verhovski, a skulpturu vojnika vajar Živojin Lukić. Ispod kosturnice u tri velike kripte, smešteni su posmrtni ostaci 1.074 neidentifikovana branioca Beograda. Levo i desno u kosturnici su izrađene betonske pregrade sa metalnim kasetama na kojima su urezana imena i prezimena, dan i godina smrti, 3.529 identifikovanih palih ratnika.
Ova objava je raspoloživa i na: srpski (cyr)
